Uien in het haar hebben

Dit spreekwoord is afkomstig uit dit topic in TTK.
Link naar forumpost

Oorsprong:

Zoals zo veel taaldingetjes betreft het hier een verbastering van een buitenlands gezegde, dat onderhaving is aan een misverstand afkomstig uit de agrarische noordelijke dagindeling (als contrast met de dagindeling in het zuidelijke stedelijke mediterrane). De originele uitdrukking is - direct vertaald - met de UIL in het haar. De oorsprong ligt in de Atheense voedselvoorziening van het jaar 714. Daar was het de gewoonte het graan in de stad op te slaan kort na de oogst en natuurlijk leverde dat een groot muizen probleem op. De Griekse filosofen zijn gevoegelijk bekend, die renden wel eens EUREKA roepend in de blote kont door de stad of op klaarlichte dag met een lantaren. Nu was er een filosoof die in een grot woonde en gevraagd werd eens na te denken over de muizenplaag in de graanopslag. Deze filosoof was een typisch stadsmens, dat wil zeggen, heel laat opstaan en tegen het ochtendgloren naar bed. Hij had ook erg lang wild haar en in het bosje rond zijn grot leefden wat uilen. Op een nacht ging Deminostrassos dus op weg naar de graanopslag en bij het verlaten van zijn grot raakte een laag overvliegende uil met de klauwtjes verstrikt in dat haar. Het lukte niet om de uil los te krijgen en te laat komen op de afspraak bij de graanopslag wilde Deminostrassos ook niet, dus ging hij zo maar. Het geluid van de luid stampij makende uil verdreef alle muizen uit het graanpakhuis. Het stadsbestuur dacht dat dit alles zo met opzet was en eerde Deminostrassos door op de Atheense munten voortaan een uil af te beelden met Deminostrassos' naam er naast (de uil zag er tenslotte een stuk appetijtelijker uit dan die ongewassen filosoof).

Vele vele jaren later en ver weg was er een Friese boekengeleerde aan de universiteit van Gent die door de boeren uit de omgeving gevraagd werd om hulp bij een muizenprobleem. Hij vertelde hen het bovenstaande verhaal, maar dan wel in een nogal typische mengeling van oud Grieks en Fries, wat bij de Gentse boeren niet geheel en al over kwam. Het resultaat was dat de boeren uien in hun haar hingen en dagen achtereen rond middernacht hun graanschuren bezochten; dit bleek redelijk goed te werken als bestrijdingsmiddel voor de muizen. Uiteraard vooral omdat muizen nachtdieren zijn en boeren dagmensen.

Betekenis:

Een doel bereiken door een actie die berust op een misverstand.

Voorbeeld:

Joop won in café Kale Henk de biljartwedstrijd toen íe een keer per ongeluk in plaats van het krijt (dat 'ie altijd duimendik op de pommerans smeerde) een marshmallow had gepakt. Sindsdien gebruikte Joop altijd een marshmallow; hij had uien in het haar maar won wel vaker.