Treinen/NS
NS Materieel: Rijtuigen[bewerken]
En omdat een groot deel van Nederland nu eenmaal ge�lektrificeerd is, wordt ook veelvuldig gebruik gemaakt van elektrische treinstellen en locs omdat die over het algemeen wat goedkoper in het gebruik zijn.
Getrokken treinen
De getrokken treinen worden aangedreven door een loc uit de 1700 of 1800 serie. Deze zijn vrijwel identiek, alleen is de 1700 ongeveer tien jaar nieuwer en heeft wat meer mogelijkheden wat betreft multitractie (samenwerken met een andere 1700) en dubbeldeksmaterieel (alleen DD-AR, DDM-1 wordt met 1800'en gereden). Ook technisch gezien zijn er verschillen, maar daar zullen we jullie niet mee vermoeien.
Getrokken treinen zijn vooral te vinden op de langere intercity trajecten als de Beneluxtrein (Amsterdam-Brussel); Venlo-Den Haag (met ICK); Den Haag-Arnhem en Arnhem-Roosendaal, en wat kortere (spits)routes daarbinnen als bijvoorbeeld Eindhoven-Utrecht. Tot 10 december werd de treinserie 800/900 Haarlem-Amsterdam-Utrecht-Eindhoven-Heerlen/Maastricht met getrokken treinen (ICRm) gereden, maar die zijn nu vervangen door IRM. Hiermee wordt niet meer naar Haarlem, maar van/naar Alkmaar worden gereden. Ook wordt er niet meer alternerend naar Maastricht of Heerlen gereden, maar wordt er voortaal gesplitst worden in Sittard waardoor de IC�s elke halfuur naar deze beide plaatsen gaat rijden.
Achter de locs uiteraard de nodige voorzieningen voor het vervoer van reizigers, iets dat wat gemakkelijker gaat door het aanbrengen van deuren, waarin ter meerdere glorie van de reiziger nog banken staan ook. Momenteel zijn er (ruwweg) drie series rijtuigen: ICR, ICRm en ICK. Afkortingen komen wel meer terug in dit topic dus een kleine uitleg: ICR = InterCityRijtuig (bestaat niet meer), ICRm = gemoderniseerde ICR (met oa airco en nieuwe bankjes) en de ICK zijn eigenlijk 2e hands Duitse rijtuigen voor de korte termijn (vandaar de 'K') die zijn gekocht (voor een miljoen per stuk) om wat extra zitplaatsen te verzorgen, wat destijds hard nodig was. Na een halfjaar rust, zijn recentelijk weer meer rituigen ICK in dienst gekomen, om via schuifacties met IRM een DD-AR de wegvallende stellen plan V op te kunnen vangen, die wegens verstreken onderhoudstermijnen aan de kant gingen. Ook een hoge defectenstand in IRM (gesmolten stuifsneeuw in electr. circuit) en ICM (nieuwe compressoren zijn storingsgevoelig). Met de ingang van dienstregeling 2007 zijn er zoveel extra treinen dat alle ICK weer in dienst zal komen. Niet in de laatste plaats omdat er 60 rijtuigen ICRm aan HSA worden verhuurd voor inzet op de HSL-Zuid.
ICR en ICRm werd door elkaar gebruikt tijdens de rivisie - die nu afgerond is- op de trajecten Maastricht/Heerlen-Haarlem, waar ICK eigenlijk alleen maar tussen Eindhoven/Venlo-Den Haag rijdt. (Inmiddels zijn overigens, in augustus 2006, alle ICK-rijtuigen weer in dienst genomen en rijden zij ook weer in de 3500-serie tussen Eindhoven en Schiphol.) Omdat er met ICK nog altijd niet genoeg materieel is voor de nieuwe dienstregeling, heeft NS er nog 50 rijtuigen bijgehuurd, deze rijden nu tussen Amsterdam en Amersfoort. De gehuurde rijtuigen hebben geen NS kleuren gekregen, maar rijden nog in de Duitse IR- en IC-kleuren, samen met nog wat ICK zijn het dus erg bonte treinen.
Nu is zo'n loc aan ��n kant wat lastig als men op het eindpunt om moet draaien. Daarom worden sommige ICR-rijtuigen voorzien van een zgn. stuurstand type: BDs); een cabine vanwaaruit de loc bediend kan lopen die de trein dan niet trekt maar duwt. Zo kan op het eindpunt bijvoorbeeld in geval van vertraging sneller gekeerd worden. Alleen voor ICRm zijn er stuurstands, ICK heeft meestal aan beide kanten een loc hangen.
Dubbeldeks materieel
Andere getrokken/geduwde treinen van NSR zijn de 'oude dubbeldekkers': DDM-1 en DD-AR. DDM-1 zijn lange DD-stammen met een 1800-loc, van binnen harde rode banken. De stuurstanden zijn voorzien van de afbeelding van een bedreigde diersoort. DDM-1 bakken zijn ook af en toe te vinden tussen Maastricht/Heerlen en Haarlem, waar 12 rijtuigen ICR blijkbaar te weinig zitplaatsen leveren. Dan lopen er ��n of twee DDM-1's in mee. Bij instroom van de stuurstand (BDs) in deze treinseries, zullen de dubbeldeks bakken gewoon in dienst blijven.
De huidige verwachting is dat alle DDM-rijtuigen worden gemoderniseerd zodat ze IC-waardig worden qua comfort.
DD-AR is wat korter (stammen van 4) en heeft erg oncomfortabele groene en blauwe bankjes (2e respectievelijk 1e klas). DD-AR staat voor "DubbelDekker - Agglo-Regio" (de Agglo-Regio is een nooit ingevoerde opvolger van de 'stoptrein'). Om loc's vrij te maken om oude locseries (1100/1200/1300) te vervangen, is bij vijftig DD-AR stammen (een stam is een min of meer vaste combinatie van loc+rijtijgen) de 1700-loc vervangen door een half-dubbeldeks motorwagen (eigenlijk een loc-met-zitplaatsen) waarbij je boven kan zitten en de benedenverdieping vol staat met de elektrische installatie.
NS Materieel: Elektrische treinstellen[bewerken]
Buiten het getrokken mat, wordt er ook gebruikt gemaakt van treinstellen. Achtereenvolgens ICM, DD-IRM, plan V, plan T, SGM en tot december 2005 SM'90. Dit laatste type is buitendienst gesteld vanwege de grote storingsgevoeligheid en de hoge kosten die er aan die type, mede door de kleine serie, verbonden waren.
ICM: Koploper
De treinstellen voor de lange afstand, is natuurlijk het ICM (ook: Koploper). Vooral te vinden in het noorden en oosten van het land. Door de doorloopkop (die om dubieuze redenen overigens buiten dienst gesteld is in 2005, en bij revisie dicht gelast zal worden) en snelle koppeling is het mogelijk om onderweg te combineren met een ander treindeel, als versterking of vanuit een andere plaats. Voor het ontkoppelen geldt hetzelfde.
De treinen combineren en splitsen op de volgende routes: - Amsterdam/Schiphol-Amerfoort (koppelen)-Enschede - Den Haag/Rotterdam-Utrecht(kop.)-Zwolle(ontkopp.)-Groningen/Leeuwarden. Elk halfuur wisselen de bestemmingen zodat bijvoorbeeld vanuit Enschede eens per uur naar Amsterdam/Schiphol kan worden gereist, en een halfuur later naar Den Haag/Rotterdam. De treinseries (qua dienstregeling dus) zijn zo ontworpen dat altijd in Amersfoort een cross-platform overstap is op de andere trein. In de nieuwe dienstregeling is dit deels afgeschaft: het Amsterdamse deel wordt niet meer meegenomen, maar rijdt als apart pendel IC'tje.
Verder werd het ICM ingezet als (luxe!) stoptrein op Zwolle-Groningen en Deventer-Almelo, als IC op Eindhoven-Utrecht. Met ingang van de dienstregeling 2007 komt er een eind aan de inzet van ICM op de stoptreinen. Mat'64 neemt de dienst in het oosten over, en Zwolle-Groningen heeft de Buffels gekregen die Veolia eigenlijk had willen hebben.
De Koploper rijdt in twee varianten rond: drie en vier bakken. Het verschil is (behalve ruim 26 meter lengte) een extra setje motoren. De langste reizigerstreinen van het land bestaan uit 5 ICM3'tjes (403 meter!) en bieden aldus aan 935 personen een zitplaats. Verder rijden er nog een paar speciale koplopers rond. De eerste is ontworpen door de Italiaanse kunstenaar Mendini en maakt reclame voor het eveneens door Mendini ontworpen Groninger museum. De 4444 is een vier baks ICM, maar heeft, itt een gewone ICM4, 2 bakken (de helft dus) aan 1e klas plaatsen, waar dat normaal slecht 1 bak (een kwart) is. Inmiddels is de eerste koploper gereviseerd. Het betreft de 4011 die sinds 15 april als eerste rondrijdt in een nieuwe jasje.
Op http://www.stationzwolle.web-log.nl/ kun je alvast genieten van het nieuwe uiterlijk van de ICMm.
Tijdens de boekenweek was er nog een kinderboeken stel, en door de sponsering van het NOC NSF door de NS, rijden er ook drie Olympische ICM's en twee VIRM's rond.(4201,4240,4241,9525,9520) Vanwege de Olympische spelen in Turijn was er een Olympische Thalys. Deze heeft de wintersporters teruggebracht naar Nederland. Na deze rit is de Thalys echter meteen weer van haar bestickering ontdaan.
DD-IRM: Dubbeldeks Interregio
Het nieuwste spul van NSR is de DD-IRM; dubbeldeks interregio mat. Wordt gebruikt op allerhande IC en sneltreintrajecten, en soms als stoptrein. Nadat er oorspronkelijk alleen drietjes en viertjes waren (u raad het al, 3 respectievelijk 4 bakken lengte), werden deze in het kader van de zitplaatskansverhoging omgebouwd tot viertjes (de drietjes) en zesjes (de viertjes), zo ontstond de VIRM (verlengde IRM). Ook zijn er helemaal nieuwe viertjes en zesjes besteld, die ook VIRM worden genoemd. Waar de 'standaard' treinen met 12 bakken (de max lengte bij getrokken mat.) ICR nog niet genoeg zijn, wordt 2*VIRM6 ingezet, met een capaciteit van bijna 1150 personen. De NS heeft echter momenteel zodanig veel VIRM in dienst dat de treinen in vele series rijden, waar ze oorspronkelijk niet bedoeld waren om op ingezet te worden, bijvoorbeeld op Venlo-Den Haag. Op Heerlen/Maastricht-Haarlem rijden al twee setjes van twee zesjes gekoppeld om alle reizigers van de perrons in de trein te kunnen krijgeen. Met de dienstregeling 2007 moest deze versnippering voorbij zijn. Echter werd aan de versnippering niet geheel een eind gemaakt, omdat dagelijks twee treinen Groningen-Den Haag CS gereden worden met 2xVIRM6.
SM90: Railhopper
Een wat minder bekend treinstel was de SM'90, ofwel Railhopper. Qua technologie voorloper van de al besproken IRM en qua inrichting en uiterlijk voorloper van de DM'90. Is een experimenteel treinstel bedoeld om de (hierna volgende) stellen mat'64 te vervangen als stoptrein, alleen door de vele problemen (drie verschillende computersystemen, en er zit meer elektronica in een SM'90 dan in een TGV) zijn er nooit meer dan negen gekocht. Het gebeurde regelmatig dat alle negen treinstellen in Zwolle aan de kant stonden. Door alle technische problemen mocht er een tijd lang alleen maar met twee stellen worden gereden zodat het evt. defecte stel gesleept kon worden door het tweede stel. Door de zeer brede body van de trein, waren in den beginne enkele stellen in de tweede klas voorzien van 2+3 opstelling en mocht niet overal gereden worden vanwege de grotere breedte van de trein. De opstelling in de trein werd echter na een tijdje veranderd in een normale 2+2 opstelling. Als de treinen werkten, was het echter één van de fijnste treinen van het land. De stellen zijn sinds 2007 zwaar verleden tijd, aangezien ze zijn verwerkt tot doperwtenblikjes.
Plan V/T
Het mat dat door de Railhopper vervangen had moeten worden, is het mat'64 (inderdaad, een ontwerp uit 1964), onder te verdelen in de tweedelige plan V en de vierdelige plan T. Recentelijk wordt aardig wat mat'64 aan de kant gezet dan wel gesloopt, omdat men anders geen diensten genoeg heeft voor de de nieuwe IRM-instroom, en omdat het spul na ruim 40 jaar technisch op is. Plan V rijdt rond in vele kleuren (qua interieur) en deelseries, dit komt door de grootte van de series (er zijn bijna 250 V-tjes gebouwd) en de dus niet gelijktijdige revisie. De oudste zijn 12 jaar ouder dan de nieuwste. Sinds 10 december 2006 rijdt Plan V niet alleen meer voor NS, maar ook voor Arriva, Connexxion en Veolia.
Plan T is wel één serie, en die zien er alle 30 ruwweg hetzelfde uit van buiten en binnen (behalve de 528, die voor een kwart Plan V is). Van de voorkant kan je de T herkennen aan de kleine driehoekige raampjes op de hoek, bij de T's zijn die zwart, maar bij de V's geel. Vooral de T's worden vooral worden gehaat voor de krappe bankjes. Bij drukte zit je met je knieën in je nek en in de nek van de persoon tegenover je.
Plan V's zijn overigens wat nieuwer dan de T's, en zijn de laatste stellen die in Nederland (Werkspoor) gebouwd zijn, al zijn de nieuwere series al in Duitsland in elkaar gezet. Vanaf 2009 wordt mat'64 geleidelijk aan vervangen worden door de nieuwe SLT.
SGM (StadsGewestelijk Materieel)
Tenslotte rijdt in de randstad nog wat SGM (stadsgewestelijk materieel) rond. Tot eind 2008 te zien in twee smaken: de tweebaks Citypendel (Banaan) en de gereviseerde driebaks Sprinter SGMm (Vlavlip), nu is er alleen nog maar SGMm. De Citypendels waren eigenlijk alleen te vinden op de Zoetermeer Stadlijn: een spoorlus in de vorm van een krakeling met meer dan 10 haltes in Zoetermeer, bekend als aggressielijn. Ook waren de citypendels te vinden op de Hofpleinlijn. Nu aan deze inzet een einde is gekomen, worden de 2 delige stellen als versterking van sommige treinen in de randstad ingezet, en in een paar spitstreintjes. De Sprinters (drietjes) zijn in de zgn 'ruime randstad' te zien, op Woerden-Gouda-Rotterdam, Utrecht-Rhenen, Utrecht-Baarn, Rotterdam-Hoek van Holland, en in Uitgeest-Haarlem-Amsterdam en nog zo wat trajecten in die hoek. Door de vele deuren en het snelle optrekken (helaas max 125 km/uur), zijn ze uitermate geschikt voor drukke trajecten met veel stops. De ombouw van de driedelige Sprinters is voltooid en met de nieuwe sprinters heeft NS Commercie het product 'Sprinter' ingevoerd, ipv gewone stoptrein. De indeling van binnen is wat opener, alleen het verschil tussen 1e en 2e klas is compleet verwenen (alleen ander kleur stofje). Ook de CityPendels worden binnenkort gemoderniseerd.
SLT (Nieuwe Sprinters)
Om de Sprinter-formule verder te kunnen uitbouwen, heeft NS nieuwe treinen besteld (gebaseerd op een al bestaand Duits model). NS heeft ze de modieuze naam Sprinter LightTrain gegeven, hoewel ze niet echt bijzonder licht zijn. De eerste kwamen begin 2008 het land binnen. Ze zouden vanaf december 2008 tussen Utrecht en Den Haag gaan rijden maar door technische problemem wordt dit wat later. De treinen zijn vaak negatief in het nieuws geweest vanwege de afwezigheid van toiletten. NS heeft verklaart dat de gemiddelde reiziger toch maar kort in een Sprinter zitten en het dus niet zo erg is.
NS Materieel: Dieseltreinstellen[bewerken]
Ook NSR exploiteert nog twee diesellijnen (Enschede-Zwolle en Zwolle-Kampen), en maakt daarvoor uitsluitend gebruikt van de tweedelige DM�90/Buffels. Wat moderner dan de Wadlopers van Veolia en Connexxion, en wat stiller dan de nieuwere Lints van Syntus en wat pompeuzer dan de Spurts van Arriva.
Wat betreft aanbestedingen heeft NS-Regio de aanbesteding gewonnen voor het traject Apeldoorn-Zutphen, waar met DM'90 op gereden wordt. Hiervoor is een aparte tak opgezet die "RegioNS" wordt genoemd. Een vast team rijdt en onderhoudt het materieel. Ter onderscheiding zijn de Buffels die hier rijden voorzien van speciale stickers. Ook Zwolle-Kampen is aanbesteed aan NS, deze lijn heeft ook twee 'eigen' verfraaide Buffels gekregen.
