Hyperfocaal scherpstellen

Met diafragma kan men het licht dat door de lens valt beheersen. Hoe kleiner het gaatje (hoe groter het getal), hoe minder licht er doorheen valt.
Het sluiten van het diafragma heeft echter nog een bijverschijnsel: de scherptediepte wordt groter.

hoe komt dat nou eigenlijk
Het beeld dat een lens opbouwt bestaat uit verstrooiingsschijfjes, wat we scherp zien wordt bepaald door de grootte van de verstrooiingsschijfjes, hoe kleiner ze zijn, hoe scherper we zien. Als je je diafragma dichtdraait worden de verstrooiingsschijfjes kleiner omdat het oppervlak van de lens kleiner wordt, daardoor vallen meer schijfjes binnen het zgn. scherptecriterium.

Diafragmeren heeft nog een (meestal vrij aangenaam) bijverschijnsel, namelijk dat je lens beter gaat presteren.

en hoe zit dat nou weer
Elke lens beschikt over fouten die het gevolg zijn van de weg die het licht door een bol of hol stuk glas moet afleggen. De kromming van een lens is het sterkst aan de randen, en dus worden daar ook de meeste fouten veroorzaakt. Schakel je die randstralen uit, dan krijg je dus minder fouten en een beter plaatje. Grootste beeldvernietiger is de sferische aberratie (krommingsfout). Die hef je dus op door een stop of twee te diafragmeren.

Soms is die sferische aberratie echter ook gewenst. Hij kenmerkt zich namelijk door een vorm van overstraling en dat vormt nou net de basis voor het fraaiste softfocus effect. Bij Rodenstock hebben ze dat opgelost door voor de Imagon niet gebruik te maken van het gebruikelijke irisdiafragma, maar van een zgn. zeefdiafragma dat een gecontroleerde hoeveelheid randstralen doorlaat. Diafragmeren met een Imagon komt dus neer op het vervangen van de zeef.


Hier zie je die zeef mooit zitten

Men kan de lamellen van een irisdiafragma heel mooi zien als men in een objectief kijkt en met de diafragma ring speelt, vooral wanneer het optiek niet op een camera zit, het automatisch diafragma wordt namelijk door de camera opengehouden om het instelgemak te verhogen



Dit is dus niet de sluiter zoals zommige mensen denken

Als je het bij verschillende objectieven probeert zie je verschillende vormen. Die vorm heeft weer invloed op de manier waarop de onscherpte wordt afgebeeld. In het algemeen geldt dat hoe meer lamellen het diafragma heeft, hoe ronder de verstrooiingsschijfjes en hoe natuurlijker de onscherpte buiten de zone waarop je hebt scherpgesteld. en waarom heeft dan niet elk objectief een rond diafragma Dat heeft dus te maken met de bouw van het optiekje. In een klein gebouwd objectief past niet een diafragma met 32 lamellen, op standaard- en groothoeklenzen vind je er dus 6 of 8.
Op de diafragma ring van de oude handmatige objectieven staan vaak streepjes. Op dit nikon objectief zijn ze gekleurd.



De twee verste (oranje) geven de scherptediepte aan als het objectief f/16 heeft, de blauwe geven de scherptediepte aan als het objectief f/11 heeft, geel is voor f/5.6.
De zwarte stip geeft aan welke afstand scherpgesteld is (in deit geval 2 meter) en onder welke f waarde (11 in dit geval)

hyperfocaal scherpstellen

Let op; dit is niet meer mogelijk met die autofocus objectieven...


Als men normaal scherpstelt op een object in de verte, draait men aan de scherpstelring totdat het onderwerp scherp is (in dit geval "oneindig". Alles van tussen de 5 meter en oneindig, en oneindig zelf is scherp bij deze instelling.

Echter, nu gaat de helft van de scherptediepte verloren. (tussen oneindig en de blauwe streep links is loze scherptediepte.

Door de scherpstel ring terug te draaien, kan men meer scherptediepte krijgen. Dit heet hyperfocussen
In bovenstaand voorbeeld is dus alles scherp tussen oneindig en 4 meter. Deze manier van instellen kan heel behulpzaam zijn wanneer snelheid gewenst is. Ook al vergeet je scherp te stellen dan heb je met een hyperfocale instelling toch een bruikbaar plaatjevermits je brandpunt niet te lang is.

goh, da's helemaal nieuw, dat heb ik nog nooit gedaan
Helemaal vreemd is de hyperfocaalinstelling niet. Misschien was je eerste camera zo'n fixed focus-compact. Die staan dus allemaal hyperfocaal ingesteld. Het is overigens niet tot goedkope camera's beperkt.
Opmerking: de rode stip geeft aan wanneer het onderwerp scherp is als men infrarode film gebruikt. Het scherptevlak voor infrarood ligt namelijk ergens anders dan dat van het zichtbare spectrum.