Diafragma

Het diafragma in een objectief wordt gebruikt om de hoeveelheid binnenkomend licht te regelen. In een fotocamera bestaat een diafragma uit een aantal lamellen die verder open of verder dicht gedaan kunnen worden, zoals te zien is in onderstaande afbeeldingen. Links een diafragma met een kleine opening, rechts een met een grotere opening. De opening in het midden van de lamellen wordt ook wel de iris genoemd.

Afbeeldingen van http://www.weeno.com/art/0599/56.html

Als de lamellen verder gesloten worden, komt er minder licht de camera binnen. Wordt het diafragma verder geopend, dan komt er meer licht de camera binnen. Dit is een van de manieren om de hoeveelheid licht die op de film terechtkomt te regelen.

Hoeveelheid licht

Om goed te begrijpen hoe het instellen van een diafragma op een camera werkt is een klein beetje wiskundekennis nodig. Het getal waarmee het diafragma wordt aangegeven staat voor de oppervlakte van de cirkel die de opening van het huidige diafragma beslaat. Om ervoor te zorgen dat een gelijk diafragma bij elk objectief voor dezelfde hoeveelheid licht zorgt, wordt het diafragma aangegeven door een breuk. Het getal 2 op de diafragmaring staat eigenlijk voor 1/2.

Aan het getal 1/2 op zich hebben we alleen weinig om de diameter van het diafragma te bepalen. Dit getal houdt de diameter van het huidige diafragma in ten opzichte van de lengte van het gebruikte objectief. Bij een 50 mm objectief zal de diameter van het diafragma op 1/2 dus 25 mm zijn.

Meestal wordt het diafragma niet aangegeven als 1/2 maar als f/2, waarbij f staat voor de lengte van het huidige objectief. Op die manier is de berekening gelijk compleet.

Om een halvering van de hoeveelheid doorgelaten licht te verkrijgen, moet de oppervlakte van de cirkel die het diafragma beslaat met de helft worden verkleind. Als dit gebeurt, wordt de diameter van de cirkel met de wortel van 1/2 verkleind. Dit is ongeveer 1/1,4. Als je op de ring van je camera kijkt, zul je zien dat de rij getallen daarop een reeks is, waarbij elk opvolgend getal 1,4 maal zo groot is als het vorige getal.

Elk getal in deze diafragmareeks betekent een verdubbeling van de hoeveelheid licht. Een diafragma van f/2 laat twee keer zoveel licht door als een diafragma van f/2,8. Deze verdubbeling, of halvering, van de hoeveelheid doorgelaten licht wordt een stop genoemd. Elke diafragmaopening die een stap groter is op de ring, laat dus een stop extra licht door. Op sommige camera's is het ook mogelijk om 1/2 of zelfs 1/3 stop te diafragmeren.

Veel beginnende fotografen onthouden altijd "Grote opening, klein getal". Dit is op zich een handige vuistregel voor de getallen op de ring, maar we weten nu dat dat niet klopt. Het getal 1/2,8 is immers kleiner dan 1/2 en geeft dan ook een kleinere diafragmaopening aan!

Scherptediepte

Het veranderen van het diafragma heeft ook invloed op de scherptediepte.