Grondwet (Nederland)

De Grondwet is de belangrijkste wet in Nederland en ligt aan de basis van alle andere wetten. In de Grondwet zijn de grondrechten neergelegd.

De Grondwet kan niet zomaar worden gewijzigd, dit moet namelijk twee keer gebeuren (men zegt ook wel: in twee lezingen). De eerste maal is hetzelfde als die bij een gewone wet; daarna moet de Tweede Kamer worden ontbonden en opnieuw verkozen, vervolgens vindt er voor de de tweede maal een stemming in het parlement plaats waarbij een tweederde meerderheid vereist is. De bedoeling achter de ontbinding van de Tweede Kamer is dat de burger door middel van zijn stembusstem zijn mening over de grondwetswijziging kan laten horen. Dit is echter in de praktijk een fictie omdat de tweede stemming pas plaatsvindt nadat er gewone Tweede Kamerverkiezingen hebben plaatsgevonden.

Geschiedenis van de Grondwet

In 1791 werd de eerste officiële grondwet ingesteld. In 1814, na de Franse tijd, werd de grondwet zoals wij die grotendeels nu kennen ingevoerd. In 1815 kwam de eerste wijziging vanwege de samenvoeging met België. In 1848 werd de Grondwet wederom gewijzigd. Hierin kwam te staan dat de ministers verantwoordelijk zijn voor de Koning(in) en dat de Koning(in) het parlement niet meer zomaar kon laten ontbinden. Deze grondwet kwam vooral tot stand dankzij Thorbecke. In 1917 werd het algemeen kiesrecht erin verwerkt, in 1920 werd dit eveneens geldig voor vrouwen. De hedendaagse Grondwet is voor het grootste gedeelte het gevolg van een herziening in 1983. Sindsdien hebben er nog enkele wijzigingen plaatsgevonden.

De Grondwet

De Nederlandse Grondwet bestaat uit 8 hoofdstukken en nog enkele additonele (toegevoegde) stukken plus het Statuut.

Hoofdstuk 1 art. 1 t/m 23, beslaat de grondrechten.

Hoofdstuk 2 art. 24 t/m 49, beslaat de regering.

Hoofdstuk 3 art. 50 t/m 72, beslaat de Staten-Generaal.

Hoofdstuk 4 art. 73 t/m 80, beslaat de Algemene Rekenkamer, Nationale Ombudsman en Vaste Colleges van Advies.

Hoofdstuk 5 art. 81 t/m 111, beslaat de wetgeving en het bestuur.

Hoofdstuk 6 art 112 t/m 122, beslaat de rechtspraak.

Hoofdstuk 7 art. 123 t/m 163, beslaat de provincies, gemeenten, waterschappen en andere openbare lichamen.

Hoofdstuk 8 art. 136 t/m 142, beslaat de herzieningen van de Grondwet.

Additionele (toegevoegde) artikelen:

• art. I-VIII, X-XVIII en XX-XXX vervallen
• art IX - toevoeging art. 16
• art. XIX - toevoegingen art. 81, 123, 124, 127, 128, 130.

Statuut

Naast de Grondwet is er nog het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden van 1954. In het Statuut worden de verhoudingen tussen de landen binnen het Koninkrijk geregeld. Sinds 1986 zijn dit Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba. Zie verder het artikel hierover: Statuut.

Links

• Ministerie van Binnenlandse Zaken - Grondwet
• Ministerie van Binnenlandse Zaken - Uitgebreide versie Grondwet